Musée Zadkine

Op bezoek bij kunstenaars in Parijs
In Parijs staan tal van huizen en ateliers van beroemde, overleden kunstenaars open voor het publiek. Laten we er enkele samen bezoeken.

In de rue d ‘Assas staat, discreet verborgen, het huis met atelier van beeldhouwer Ossip Zadkine (1890-1967). De tuin met sculpturen, waaronder één ter ere van de gebroeders Van Gogh in klein formaat, nodigt uit tot een moment van rust. Het grote exemplaar staat in Zundert. Het is één van zijn laatste werken (1964).

Langs vaderszijde stroomt Russisch bloed door Ossips aderen en zijn moeder is van Schotse afkomst. Na een kunstopleiding in Londen lokt de schilder Chagall hem in 1909 naar Parijs. De academie verstikt hem, hij wil werken vanuit een onbeperkte vrijheid. Meesters zoals Rodin, primitieve kunst en kubistische ideeën zijn voor hem een grotere stimulans en inspiratiebron dan wat de academies voorhouden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werkt hij vrijwillig als verpleger en als tolk in het Franse leger. Etsen getuigen van die periode. In 1918 wordt hij genaturaliseerd tot Fransman. Twee jaar later huwt hij de schilderes Valentine Prax en in 1928 verhuizen ze naar rue d’ Assas.

Jarenlang af scheid van de geliefde
Zadkine exposeert in Parijs en Nederland en heeft in 1933 een eerste solotentoonstelling in Brussel. Wanneer het financieel wat beter gaat, kan hij zijn werk in brons laten gieten. In 193 7 stelt hij tentoon in New York. Hij zal er langere tijd blijven, temeer omdat de familie Zadkine van Joodse afkomst is. Zijn vrouw blijft in Parijs. Pas na de Tweede Wereldoorlog vinden ze elkaar terug in dit huis. Een werk als De Gevangene toont hoe de verschrikkingen van de oorlog hem aangrijpen. Een treinrit door het gebombardeerde Rotterdam inspireert hem tot een beeld, waaruit het hart is weggerukt en waarbij de armen en handen naar de hemel reiken, terwijl een schreeuw om hulp uit de bronzen mond ontsnapt.

Huis en atelier opengesteld
In 1982, een jaar na de dood van Valentine, opent hun woning zich voor het publiek. Foto’s tonen de kunstenaar tussen zijn beelden en vijf zaaltjes geven een overzicht van zijn kleinere werk. Je ontdekt er gestileerde koppen in uiteenlopende steensoorten, barokkere beelden, zijn knipoog naar de antieke Grieken, abstracte en kubistischere werken en torso’s in verschillende houtsoorten. De vorm van wat hij wil weergeven sluimert al in het te bewerken materiaal, hij moet het alleen zichtbaar maken. Nadat het met de hand en de beitel van de kunstenaar heeft kennisgemaakt, blijft het zijn eigenheid van stam of brok steen behouden, de ziel van de materie is overgegaan in het beeld, zonder deze te kwetsen.

Naar het eind van de jaren twintig is zijn werk dynamischer en meer driedimensionaal om te evolueren naar vaak opengewerkte beelden. Harlekijns en musici blijven een geliefkoosd onderwerp. Ook zijn atelier in de tuin is toegankelijk. Aan de overkant, in de Jardin du Luxembourg, kan je zijn Poète groeten, waarvan de structuur bij zonsondergang precies opgaat in het spel der stammen van het park.