Vandaag is het 98 jaar geleden, dat de Nederlandse Mata Hari -wereldberoemd in Frankrijk als exotische danseres- wegens hoogverraad in Parijs werd geëxecuteerd. De Franse staat beschouwde haar als een dubbelspion, die niet alleen voor de Fransen maar ook voor de Duitsers spioneerde.
Mata Hari werd op 7 augustus 1876 in Leeuwarden geboren als Margaretha Geertruida Zelle. Op haar 18e trouwde ze met de KNIL-kapitein Rudolf MacLeod en vertok met hem en hun zoontje in 1894 naar Nederlands Indië. Daar bestudeerde ze de Indische cultuur en werd lid van een Indische dansgroep. In 1897 gebruikte ze voor het eerst de artiestennaam “Mata Hari”, Maleis voor “Oog van de dageraad”. In 1902 kwam het gezin terug in Nederland, waarna zij naar Parijs vertrok, ondertussen van tafel en bed gescheiden van MacLeod. In 1905 begon zij met het opvoeren van exotische dansen: ze debuteerde in het Musée Guimet en werd zeer succesvol. Zij ontwikkelde relaties in hoge politieke en militaire kringen. Vlak voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog ging ze vermoedelijk werken voor de Franse en Britse geheime dienst en wellicht ook voor de Duitse. Op 13 februari 1917 werd Mata Hari in haar hotelkamer in Plaza Athénée gearresteerd op de beschuldiging van spionage en verstandhouding met de vijand. Tegenover de Nederlandse consul verklaarde ze: “Ik heb niets misdaan. Mijn internationale betrekkingen zijn het gevolg van mijn werk als danseres en niet anders.” Na door de rechtbank schuldig te zijn verklaard werd ze op 15 oktober 1917 in Vincennes terecht gesteld.
executie van Mata Hari, filmstill uit 1921
Haar procesgang is altijd onderwerp van discussie geweest: in 2017 worden de archieven vrijgegeven, waarbij wellicht meer duidelijk wordt over haar rol.
In het Fries Museum in Leeuwarden is een Mata Hari-zaal aan haar gewijd: www.friesmuseum.nl/het-museum/collectie/iconen/mata-hari-hoofdtooi
